تحویل سال نو در حرم مطهر رضوی، آیینی به قدمت تاریخ صفوی

جشن عید باستانی نوروز، از دیرباز با آداب و رسوم خاصی در ایران برگزار می‌شد، اما در دوران صفویه این جشن کهن به عشق به اهل بیت و اسلام گره خورد و برگزارش اش به شکل و شمایل خاصی انجام شد.

به روایت اسناد تاریخی، پس از اعلام مذهب شیعه به عنوان مذهب رسمی کشور در زمان صفویان، مردم ایران آیین‌های کهن خود را با اسلام پیوند زدند که یکی از این رسوم حضور در اماکن مقدس امامان معصوم در زمان سال تحویل میباشد.

در مشهد هم این رسم بنیان گذاری شده و زائران و مجاوران در لحظه سال تحویل با حضور در صحن و سرای حرم امام رضا علیه السلام سال جدید خود را متبرک می‌کردند.

البته قدمت جشن نوروز در حرم بیش‌تر از دوران صفویه است، اما اسناد این آیین از دوران صفویه موجود است، به گواه این اسناد عید نوروز با عنوان عید شاهی یاد می‌شد و مبالغی برای عیدی و انعام خدام حرم رضوی، همچنین تهیه لباس و کفش برای ایتام کنار گذاشته می‌شد.

از دیگر آیین‌های نوروزی در حرم مطهر رضوی می‌توان به تنظیف روضه منوره و زدودن گرد و غبار از صحن و سرای ثامن الحجج (ع) اشاره کرد.

در اسناد آستان قدس رضوی یک سند از سال۱۳۰۷ شمسی در این زمینه اشاره می‌کند.

یکی دیگر از رسوم رایج در حرم رضوی که در ایام نوروز هم برگزار می‌شد نقاره زنی است، این آیین پیشینه‌ای طولانی دارد و در دوره اسلامی همچنان حفظ شده است.

ساکنان و زائران شهر مشهد شاهد هستند که هر بامداد با طلوع و هر شامگاه با غروب آفتاب همچنین در اعیاد خاص مذهبی و ملی، زاد روز پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) نقاره نوازی در محل نقارخانه حرم مطهر انجام می‌شود.

در حقیقت نقاره زنی به آگاهی عموم رساندن واقعه‌ای مهم مذهبی سیاسی اجتماعی بوده است؛ عید نوروز نیز از این امر مستثنی نیست و در لحظه تحویل سال صدای نقاره خانه فضای ملکوتی حرم مطهر را پر می‌کند.

به گفته کارشناسان قدیمی‌ترین سند موجود با موضوع نوروز مربوط به اواخر دوره شاه عباس اول صفوی و سال۱۰۳۷ قمری است که به اهدای خلعت نوروزی اشاره شده است.

همچنین دستور‌های اداری به کارکنان برای تنظیف و تهیۀ تدارکات برگزاری مراسم تحویل سال نو، چراغانی صحن‌ها و پذیرایی از سران و شخصیت‌ها در حرم مطهر امام رضا (ع) به مناسبت عید نوروز از جمله موضوعات این اسناد است

کار‌هایی مانند پرداخت وجوهات نقدی داخل ضریح مقدس به عنوان تبرک به تعدادی از رجال مشهد در شب عید نوروز، دعوت از رجال و شخصیت‌ها به حرم مطهر رضوی در آستانۀ تحویل سال نو نیز از دیگر موضوعاتی است که در اسناد نوروزی حرم مطهر رضوی آماده است.