سقف خانه خدا بر سر بی پناهان

مامنی امن در خانه‌ای که به نام خدا سند خورده چند ماهی است که از بی‌خانمان‌ها میزبانی می‌کند و سفره کرامت و عطا و بخشش در آن پهن شده است. مسجدی که «خانه پدری» را در خود جای داده تا تجلی‌بخش اسماً الهی باشد. یا مَلجَاَ کُلِّ مَطرُود …‌ای پناه هر طرد شده...

مصلای مسجد قبا واقع در شمال شهر اصفهان و در محدوده ملک‌شهر از بهمن   سال ۱۴۰۰ تا به امروز در‌های خود را به روی بی‌خانمان‌ها و کارتن‌خواب‌ها باز کرده تا به نقش اصلی مساجد که از دیرباز بر آن تکیه شده به کمک همنوعان و بی‌سرپناهان به عنوان جزئی از عبادت بپردازد.

«پرداختن به ابعاد اجتماعی اسلام هم یکی از کارکرد‌های مساجد و مصلی نماز جمعه به‌شمار می‌رود که در واقع در کنار رسالت حداقلی و عرف خود یعنی عبادت و راز و نیاز، در حمایت و رسیدگی امور اقشار آسیب‌پذیر جامعه نقش‌آفرینی کند. مساجد از صدر اسلام در مسائل و مشکلات مردم از قبیل معیشت، ازدواج و رسیدگی به مصدومان جنگ و رفع اختلاف نقش اساسی داشتند تا محل آن خانه خدا در رسیدگی به امور خلق الله باشد.»

چنین باوری نقطه آغازین ارائه خدمات هدفمند به کارتن‌خواب‌ها و بی‌خانمان‌ها توسط حجت الاسلام روح الله فیاض امام جمعه وقت مسجد قبا انجام شده که این اقدام را حرکتی نو در سطح مصلی‌های نماز جمعه کشور می‌داند و‌ می‌گوید: به دلیل اینکه این طرح در نزدیکی ایام ولادت امام علی (ع) آغاز شد نام طرح را «خانه پدری» نهادیم.

خانه‌ای هدفمند برای رسیدگی به بی‌پناهان

او می‌گوید: در دو بخش کارتن‌خواب‌ها و کودکان کار فعالیت خود را همراه با گروه‌های جهادی و خیریه‌ها آغاز کردیم، در این طرح با استفاده از اتوبوسی به محل‌های تجمع افراد کارتن‌خواب مراجعه و برای آن‌ها در خصوص ساماندهی و اسکان و برنامه‌هایی که برای آن‌ها در نظر گرفته شده توضیحاتی ارائه می‌دهیم و هرکدام که مایل باشند با ما همراه خواهند شد که البته هیچ اجباری برای ملحق شدن به این مجموعه وجود ندارد.

حجت الاسلام فیاض گفت: ضمن انتقال و حضور در مسجد مشخصات این افراد و مشکلاتی نظیر بیماری‌ها، نیاز‌های داروی و پزشکی و اعتیاد آن‌ها ثبت خواهد شد. بعد از پذیرش یک دست لباس نو به آن‌ها اهدا می‌شود، استحمام، اصلاح مو و صورت توسط نیرو‌های جهادی انجام و با غذایی گرم از آن‌ها پذیرایی می‌شود. یک مددکار بهزیستی هر شب در این مسجد برای بررسی صحت و سلامتی آن‌ها مستقر است؛ با یک مرکز ترک اعتیاد هم هماهنگی شده که به صورت رایگان افرادی که مایل به ترک هستند را پذیرش کند و در صورت ترک اعتیاد هم به آن‌ها تضمینی برای فراهم کردن زمینه اشتغال داده می‌شود.

حصاری خودساخته از مساجد

به گفته امام جمعه مسجد قبای ملک‌شهر، اجرای این فعالیت‌ها کاملاً مردمی است و با اینکه ۱۲ ارگان در خصوص افراد بی‌خانمان مسئولیت دارند، اما در حد توان پا به میدان نهادیم تا مشکلات این اقشار ضعیف و آسیب‌دیده را برطرف و اثبات کنیم که ائمه جماعات و مساجد می‌توانند در این مسیر نقش مهمی را ایفا کنند؛ این افراد بی پناه و از همه جا ترد شده احتیاج به توجه، پناه و محبت دارند و زمانی که وارد مسجد می‌شوند با حالتی تعجب و شوک از این کرامت و محبت خوشحال می‌شوند و دیدگاه آن‌ها حتی به دین و روحانیت تغییر می‌کند.

او گفت: تاکنون ۹۹ درصد از مردم از این طرح استقبال و کمک کرده اند و یک درصدی هم داشتیم که گفتند مسجد متولی این کار نیست و نباید به پناهگاه تبدیل شود و در پاسخ باید گفت که تعریف ما از مسجد چیست و نباید به حصار خودساخته و تعریف ناقصی از عبادت خلاصه شود که به نماز خواندن محصور شود البته که نماز خواندن اهمیت بالایی دارد، اما فقط عبادت نماز خواندن نیست و توجه به محرومین و بی‌پناهان جز رسالت اجتماعی یک مسلمان است.

چه کسی عهده‌دار رسیدگی به کارتن‌خواب‌ها ست

الهام حاجی حسینی یکی از مددکاران اجتماعی حاضر در این مسجد است که با توجه به تجربه مددکاری و کمک به کارتن‌خواب‌ها می‌گوید:  تصور اینکه کارتن‌خواب‌ها افرادی خشن و خطرناک هستند بین عموم مردم رواج پیدا کرده در صورتی که با یک بار برخورد با این افراد متوجه می‌شوید که چه افراد مهربانی هستند و مانند سایر افراد به احترام و توجه نیاز دارند. چنین افرادی با دیدن یک محبت کوچک و احترام رفتار متقابلی نشان می‌دهند که این رفتار‌ها به ویژه در مسجد قبا با تاکید امام جماعتِ این مسجد بر رفتار محترمانه به وضوح قابل رؤیت است.

او گفت: تاکنون برخی از کارتن‌خواب‌ها با توجه به مهارت و یا شغلی که در گذشته داشتند و با قول ترک اعتیاد به زندگی امیدوار شدند در واقع می‌توان گفت که این مکان به صورت هدفمند برای این معضل و آسیب اقدام می‌کند، این در حالی است که وظایف نگهداری و اسکان کارتن خواب‌ها به عهده بهزیستی است که این چند سال در این زمینه اقدام خاصی انجام نداده و همیشه دم از کسری بودجه می‌زند و شهرداری هم خارج از وظایفش برای کارتن خواب‌ها هزینه کرده که آن هم به دلیل فقدان تخصص اغلب بیهوده بوده است.

تناقض در اقدامات شهرداری

این روانشناس و مددکار اجتماعی می‌گوید: از ایراداتی که می‌توان به شهرداری گرفت این است که کارتن‌خواب‌ها و بی‌خانمان‌ها را برای مدتی در آرام‌سرا زندانی می‌کنند که تنها به خوردن و خوابیدن و تماشای فیلم مشغول می‌شوند بدون هیچ گونه مهارت‌آموزی.

او گفت: به عبارتی می‌توان گفت شهرداری به صورت هدفمند جمع‌آوری نمی‌کند بلکه تنها هدفش جمع کردن از دید مردم است و با وجود اینکه همچنان روزانه حدود ۸۰ الی ۹۰ کارتن خواب در منطقه حاشیه مشاهده می‌شود، اعلام می‌کنند که ما کارتن خواب‌ها را جمع کردیم.

حاجی حسینی معتقد است که باید افرادی که در این کار‌ها خبره هستند و مراکزی که در این زمینه فعالیت داشتند را به هم‌افزایی بیشتر فرابخوانیم حتی نیرو‌های جهادی هم پای کار بیایند، اما تنها در صورتی این اقدامات مفید و مؤثر واقع می‌شود که هدفمند هزینه کنند و اشتباهات گذشته را تکرار نکنند.

عبادت تنها در نماز و روزه خلاصه نشده و برترین صواب‌ها طبق توصیه علمای اسلام و شیعی، خدمت و کمک به همنوعان است که کرامت انسان این احسن المخلوقین در اولویت سفارشات قرار گرفته است؛ بنابراین تغییر دیدگاه به دین و روحانیت می‌تواند با یک اقدام هدفمند و حمایتی از بی‌خانمان‌ها و کارتن‌خواب‌ها در راستای نوع‌دوستی و ترویج محبت صورت گیرد که برخی از روحانیون از ویژگی‌های بسیج‌کنندگی و ارتباطات اجتماعی برخوردارند و می‌توانند نقش‌های ازدست‌رفته‌ی مساجد را جبران کنند.

منبع: مهر