تلاش‌ها و امید‌ها برای پایان دادن به جنگ در یمن

رسانه‌های این روز‌ها از مذاکراتی حرف می‌زنند که شاید شعله‌های امید را برای پایان جنگ یمن افزایش داده است.

اواخر هفته گذشته هیئت مذاکره کننده دولت نجات ملی یمن به ریاست «محمد عبدالسلام» سخنگوی این هیئت به همراه هیئت میانجی عمان راهی ریاض، پایتخت عربستان سعودی شد و بنا به اعلام رسانه‌های سعودی این هیئت با خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان در ریاض دیدار کرده است.

خالد بن سلمان در حساب ایکس خود (توییتر سابق) نیز با اعلام خبر دیدار با هیئت یمنی و انتشار تصاویر آن نوشت که این دیدار در راستای «تکمیل تلاش‌ها با هدف حمایت از مسیر صلح در یمن» صورت گرفت.

با پایان یافتن مذاکرات ریاض، دیپلمات‌های ارشد آمریکا، امارات و عربستان سعودی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک دیدار کردند.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده گفت، این یک "دیدار سازنده" با شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه و شاهزاده فیصل بن فرحان بن عبدالله، همتای وی بود. بلینکن پس از آن در X نوشت: "ما در مورد نیاز فوری به یک راه حل پایدار برای پایان درگیری در یمن و سایر اولویت‌ها بحث کردیم. "

بلینکن همچنین تاکید کرده است که با متحدان و شرکای آمریکا برای پایان دادن به چالش‌های یمن و رسیدن به صلحی پایدار هماهنگ است. در ضمن این دیدار‌های مقامات ارشد امارات، آمریکا و عربستان بر تقویت تلاش‌ها برای رسیدن به صلحی پایدار به رهبری سازمان ملل در یمن تاکید کرده اند.

حالا شاید نیاز باشد به بلینکن و سایر مقامات ارشد آمریکایی نکاتی را یادآور شویم. در هفته‌های گذشته یک رسانه عربی با عنوان "الخبر الیمنی" از نقش آمریکا در ادامه ۸ سال جنگ خانمان سوز در یمن پرده برداشت و گفت که واشنگتن طبق اسنادی که به دست آمده است مخالف مذاکرات میان سران امارات و عربستان با گروه یمنی برای پایان دادن به جنگ و خونریزی در یمن است.

سنادی که ویکی‌لیکس منتشر کرده است نشان می‌دهد که جنگ «علی عبدالله صالح» با انصارالله یمن در استان صعده در راستای منافع آمریکا شروع شد. در آوریل ۲۰۰۵ علی عبدالله صالح، رئیس جمهور وقت یمن دیداری با «توماس کراجسکی» سفیر آن زمان آمریکا داشت و از وی خواست که در جنگ صعده به آن‌ها کمک کند. صالح به سفیر آمریکا گفته بود که «این جنگ آمریکایی است و ما در جنگ شما مبارزه می‌کنیم، آن‌ها دشمنان آمریکا و اسرائیل و دوستان ایران هستند، درحالی که ما دوست شما هستیم».

همچنین سند دیگری منتشر شده است که نشان می‌دهد علی عبدالله صالح در پیامی به «جورج بوش» رئیس جمهوری وقت آمریکا تاکید کرده است: یمنی‌ها مشکلی با حوثی‌ها (انصارالله) ندارند جز اینکه حوثی‌ها با آمریکایی‌ها دشمنی دارند و تلاش می‌کنند که به منافع آمریکا و روابط یمنی-آمریکایی آسیب بزنند.

این دو سند به‌وضوح ثابت می‌کند که واشنگتن، انصارالله یمن را خطر و تهدیدی برای خود می‌دید؛ آمریکایی‌ها زمانی که انصارالله تنها در گوشه‌ای از حومه صعده قرار داشتند مخالف طرح و برنامه‌های آن‌ها بودند، اکنون که انصارالله به صنعا رسیده و حکومت را در دست گرفته‌اند چگونه می‌تواند این مساله را بپذیرد؟

در این گزارش هم‌چنین آمده است: از سوی دیگر تعدادی از اعضای کنگره آمریکا به صراحت تاکید کردند که آمریکا در جنگ یمن شریک است و بدون این کشور جنگ تداوم نخواهد یافت، زیرا این آمریکاست که مشخص می‌کند چه منطقه‌ای و چه زمانی بمباران شود، این آمریکا است که محاصره را وضع کرد و همین کشور است که از ائتلاف عربی حمایت تسلیحاتی و لجستیکی کرده و افسران نظامی این کشور هستند که عملیات را مدیریت می‌کنند.

جنگ یمن در راستای ساقط کردن دولت صنعا (انصارالله) و روی کار آمدن دولتی که به نفع آمریکا عمل کند اتفاق افتاد و «جرالد فیرستاین» سفیر وقت آمریکا در گفتگو با پایگاه خبری مدیا لاین اعلام کرد که تا این هدف محقق نشود جنگ یمن پایان نخواهد یافت.

پایگاه خبری «الخبر الیمنی» افزوده است: واشنگتن از طریق نظامی در محقق کردن هدف خود ناکام مانده، به همین دلیل درکنار گزینه نظامی به «پلن بی» و فشار‌های اقتصادی روی آورده تا بتواند از داخل دولت صنعا را ساقط کند.

مارتا موندی، پژوهشگر انگلیسی در اظهارتی گفته بود که از پائیز ۲۰۱۶ مرحله جدید از جنگ در یمن آغاز شد؛ جنگ اقتصادی و منزوی کردن کشور. در این مرحله فرودگاه صنعا بسته شد، بندر الحدیده محاصره و مهم‌تر از آن‌ها بانک مرکزی یمن به استان عدن منتقل شد و کارمندان از حقوق‌شان محروم شدند.

در آن زمان وزیر خارجه آمریکا پیشنهاد داد که انصارالله یمن باید از برخی استان‌ها خارج شوند و در مقابل سهمی در دولت وحدت ملی خواهند داشت، اما صنعا با این مساله مخالفت کرد و «سید عبدالملک بدرالدین الحوثی» رهبر انصارالله گفت: منتظر غیرممکن‌ها باشند، به‌خدا قسم اگر به ذرات گرد و غبار تبدیل شویم و در هوا پخش شویم، بهتر و شرافتمندانه‌تر از این است که تسلیم این جنایتکاران شویم.

همچنین «محمد عبدالسلام» رئیس هیات مذاکره یمن می‌گوید که «ماتیو تولر» سفیر آمریکا به طور روشن و آشکار تهدید کرد و گفت: اکنون یک معامله پیش روی شما قرار دارد یا آن را امضا می‌کنید و یا اینکه حصر اقتصادی وضع می‌کنیم و فرودگاه صنعا را می‌بندیم. ما نیز در پاسخ گفتیم هر کاری می‌خواهید انجام دهید!

آنا جاکوبز، تحلیلگر ارشد گروه بین‌المللی بحران در قطر، تلاش‌های عربستان برای صلح با یمن را در زمینه گسترده‌تری از سیاست خارجی عربستان به تصویر می‌کشد. او می‌گوید: «سعودی‌ها به محاصره تقریباً چهارساله قطر در ژانویه ۲۰۲۱ پایان دادند، روابط دیپلماتیک با ایران را در ماه مارس پس از بیش از هفت سال قطع روابط از سر گرفتند و حالا هم در حال مذاکره با حوثی‌ها در تلاش برای پایان دادن به مداخله نظامی پادشاهی در یمن هستند.» او می‌گوید که عربستان «تلاش قابل‌توجهی برای حل و فصل اختلافات با همسایگان و تثبیت خود به عنوان یک وزنه سنگین دیپلماتیک منطقه‌ای و جهانی انجام می‌دهد.» 

جاکوبز به شواهد دیگری هم در این رابطه اشاره می‌کند: «آن‌ها (سعودی‌ها) شورای دریای سرخ را در سال ۲۰۲۰ تأسیس کردند که شامل همه کشور‌های همسایه است و در سال ۲۰۲۳ شریک گفتگو با سازمان همکاری شانگهای، یک سازمان امنیت منطقه‌ای اوراسیا شامل چین، روسیه و هند شدند. عربستان سعودی در حال مذاکره برای عضویت در BRICS - گروهی از اقتصاد‌های نوظهور متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی - تا ژانویه ۲۰۲۴ است. شاید بلندپروازانه‌ترین آن‌ها این باشد که طی چند ماه گذشته مذاکرات را با هدف تسهیل انجام داده است.» او همه این تلاش‌ها را برای یک سیاست خارجی متوازن‌تر به تغییر وضعیت مناسبات عربستان با امریکا مرتبط می‌داند: «اپیزودی که سعودی‌ها آن را به‌ویژه نگران‌کننده دانستند، زمانی بود که ایالات متحده از نظر آن‌ها به حمله بزرگ به تأسیسات آرامکو در سال ۲۰۱۹ که حدود نیمی از تولید نفت این کشور را موقتاً متوقف کرد، پاسخ کافی نداد.» این تحولات در کنار انتقادات گاه‌و‌بیگاه بایدن از عربستان باعث شده که «بخش قابل‌توجهی از تلاش‌های عربستان سعودی برای دور شدن از اتکای سنتی خود به ایالات متحده، تعمیق روابط سیاسی و اقتصادی با قدرت‌های رقیب مانند چین و روسیه و همچنین قرار دادن خود به عنوان رهبر اصلی به اصطلاح جنوب جهانی» متمرکز شود. 

حالا اینکه اساساً چرا نزدیک به یک دهه آمریکا با ارسال انواع و اقسام سلاح‌های روز دنیا به یکی از فقیرترین کشور‌های جهان سعی در جنگ افروزی در آن را داشت سوالیست که شاید این روز‌ها در ذهن میلیون‌ها یمنی نقش بسته و اینکه آن‌ها تاوان چه چیزی را در این ۸ سال جنگ پرداخت کردند و امروز این حجم از ویرانی و قحطی که فریاد سازمان‌های جهانی را هم بلند کرده به کجا خواهد رسید!